Fanny Elssler

Fanny Elssler
Franziska Elssler
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1810
Gumpendorf

Data i miejsce śmierci

27 listopada 1884
Wiedeń

Zawód, zajęcie

tancerka baletowa i choreografka

Multimedia w Wikimedia Commons

Fanny Elssler, właśc. Franziska Elssler (ur. 23 czerwca 1810 w Gumpendorfie, zm. 27 listopada 1884 w Wiedniu) – austriacka tancerka i choreografka, primabalerina liryczna[1][2]. Wprowadziła do baletu tańce ludowe takie jak kaczucza, krakowiak i tarantela[3][1]. Występowała w latach 1818–1851, m.in. w Wiedniu, Neapolu, Berlinie, Londynie i Paryżu[1][3]. Obok Włoszki Marii Taglioni, z którą rywalizowała, jest najbardziej znaną tancerką europejskiego romantyzmu[3][2][1].

Życiorys

Urodziła się w Gumpendorfie koło Wiednia[1]. Jej ojciec pracował jako kopista dla kompozytora Franza Josepha Haydna. Pobierała naukę tańca u Jeana-Pierre'a Aumera. Występowała począwszy od 1818 ze swoją starszą siostrą Therese (1808–1878), także tancerką, w wiedeńskim Theater am Kärntnertor[3][2]. W latach 1825–1827 tańczyła w Neapolu, a w latach 1827–1830 w Wiedniu. Debiutowała w 1830 w Berlinie, a w 1833 w Londynie[2]. Do debiutu w 1834 w Paryżu przygotowywał ją Auguste Vestris – tańczyła jako Alcina w balecie La Tempête (autor: Jean Coralli)[3][2].

W Operze Paryskiej występowała do 1840. Sławę przyniosły jej występy w baletach: jako Florinda w Le Diable boiteux (1836), gdzie tańczyła kaczuczę, jako Sarah Campbell w La Gypsy (1839), gdzie tańczyła krakowiaka oraz Lauretta w La Tarentule (1839), gdzie wykazała zdolności pantomimiczne. W latach 1840–1842 odbyła tournée po Stanach Zjednoczonych. Następnie z powodzeniem występowała w Anglii, Niemczech, Włoszech i Rosji aż do przejścia na emeryturę 21 czerwca 1851 roku[3][2].

  • Fanny Elssler jako Florinda tańcząca kaczuczę w balecie Le Diable boiteux (Paryż, 1836)
    Fanny Elssler jako Florinda tańcząca kaczuczę w balecie Le Diable boiteux (Paryż, 1836)
  • Fanny Elssler jako Sarah Campbell w balecie La Gypsy (Londyn, 1839)
    Fanny Elssler jako Sarah Campbell w balecie La Gypsy (Londyn, 1839)
  • Fanny Elssler występująca w balecie La Volière (1838)
    Fanny Elssler występująca w balecie La Volière (1838)

Przypisy

  1. a b c d e Elssler Fanny (Franziska), [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-12-04] .
  2. a b c d e f Debra Craine, Judith Mackrell: The Oxford Dictionary of Dance. OUP Oxford, 2010, s. 153. ISBN 978-0-19-956344-9.
  3. a b c d e f Fanny Elssler, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-12-04]  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Beata Maciejewska „Ona tańczy dla mnie”. mwm.nfm.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-04)].
  • ISNI: 0000000090116672
  • VIAF: 7654872
  • LCCN: n50008821
  • GND: 118688863
  • LIBRIS: fcrtttgz2sx4wq8
  • BnF: 14846836k
  • SUDOC: 112811981
  • NKC: mzk2018998370
  • BNE: XX915239
  • NTA: 070018944
  • BIBSYS: 14039988
  • Open Library: OL2529335A
  • PLWABN: 9810571574405606
  • NUKAT: n2014049341
  • OBIN: 60699
  • J9U: 987007463472705171
  • LNB: 000212233
  • BLBNB: 000192761
  • RISM: people/46540
  • PWN: 3897631
  • Britannica: biography/Fanny-Elssler
  • Treccani: fanny-elssler
  • Universalis: elssler-franziska-dite-fanny
  • NE.se: fanny-elssler
  • SNL: Fanny_Elssler
  • VLE: fanny-elssler
  • Catalana: 0023882
  • DSDE: Fanny_Elssler
  • identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 17776