Hamilton Harty
 | |||
| Imię i nazwisko | Herbert Hamilton Harty | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 4 grudnia 1879 | ||
| Pochodzenie | irlandzkie | ||
| Data i miejsce śmierci | 19 lutego 1941 | ||
| Instrumenty | fortepian, organy, altówka | ||
| Gatunki | muzyka poważna, muzyka późnoromantyczna | ||
| Zawód | dyrygent, kompozytor, pianista, organista | ||
| |||
Sir Herbert Hamilton Harty (ur. 4 grudnia 1879 w Hillsborough, w hrabstwie Down, zm. 19 lutego 1941 w Hove)[1][2] – irlandzki dyrygent, kompozytor, pianista i organista.
Życiorys
Podstaw muzyki oraz gry na organach, fortepianie i altówce uczył się u swojego ojca, organisty kościelnego w Hillsborough. W wieku 12 lat został organistą kościoła w Magheragall w hrabstwie Antrim, w 1895 w kościele św. Barnaby w Belfaście, a następnie w Bray pod Dublinem, gdzie doradzał mu włoski kompozytor Michele Esposito, profesor fortepianu w Royal Irish Academy of Music[1][3][4].
W 1900 osiedlił się w Londynie, gdzie zyskał uznanie jako pianista i akompaniator, a także zaczął odnosić pierwsze sukcesy jako kompozytor. Kilka jego utworów kameralnych było nagrodzonych na festiwalu Feis Ceoil w Dublinie, w tym Kwartet smyczkowy F-dur (1900), Trio (1901), Fantasiestücke na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (ok. 1901), Kwartet smyczkowy A-dur (ok. 1902) oraz Kwintet fortepianowy F-dur (1904)[1][2][3]. Znaczący sukces odniosła jego Comedy Overture wykonana podczas koncertów promenadowych The Proms w 1907. W tym samym roku, podczas festiwalu w Cardiff, miało miejsce prawykonanie Ode to a Nightingale na sopran i orkiestrę, do słów Johna Keatsa; w partii solowej wystąpiła Agnes Nicholls, którą Harty poślubił w 1904. Również w 1904, podczas festiwalu Feis Ceoil w Dublinie, odbyła się premiera jego najbardziej znanej kompozycji Irish Symphony, w wykonaniu Dublin Orchestral Society pod dyrekcją kompozytora; był to dyrygencki debiut Harty’ego. W 1909 József Szigeti dał w Londynie prawykonanie Koncertu skrzypcowego d-moll, rok później w Cardiff wykonano po raz pierwszy poemat symfoniczny With the Wild Geese, a w 1913 na festiwalu w Leeds miała premierę kantata The Mystic Trumpeter na głosy i orkiestrę, do słów Walta Whitmana[2][3][4].
Jednak Harty zasłynął przede wszystkim jako dyrygent[1]. W sezonie 1912–1913 i ponownie, po I wojnie światowej, w sezonie 1918–1919 był dyrygentem London Symphony Orchestra[3]. Od 1920 przez 13 lat prowadził w Manchesterze orkiestrę symfoniczną The Hallé[1][3][5], która pod jego dyrekcją stała się jedną z najlepszych angielskich orkiestr[2]. W 1933 powrócił do London Symphony Orchestra, tym razem jako jej dyrektor artystyczny i główny dyrygent; pozostał na tym stanowisku do 1935[3].
Propagował muzykę współczesną[1]. W jego repertuarze były utwory m.in. Baxa, Caselli, Moerana, Waltona, Elgara, Straussa, Sibeliusa, Strawinskiego, Ravela, ale też Mozarta i Berlioza[2][4]. Dał pierwsze angielskie wykonania utworów Mahlera: IV Symfonii (w 1927), IX Symfonii (w 1930) i Das Lied von der Erde (w 1930) oraz I Symfonii Szostakowicza (w 1932), a także prawykonanie The Rio Grande Lamberta (w 1929), w którym dyrygował od fortepianu[1][2].
W 1936 wykryto u niego złośliwy nowotwór mózgu; poddał się operacji jego usunięcia, tracąc przy tym prawe oko. Zrezygnował z dyrygentury i wrócił do komponowania podczas dwuletniej rekonwalescencji w Irlandii i na Jamajce[4]. Skomponował wtedy m.in. swój ostatni utwór – poemat symfoniczny The Children of Lir, którego prawykonanie w Londynie w 1939 powierzył Orkiestrze Symfonicznej BBC pod własną batutą[3][4].
W 1925 otrzymał tytuł szlachecki. W 1934 przyznano mu złoty medal Royal Philharmonic Society. Z kilku uniwersytetów otrzymał tytuł doktora honoris causa[2][3][4].
Twórczość
Komponował w stylu późnoromantycznym. Na jego dorobek składa się około 60 pieśni, głównie na głos solo i fortepian oraz utwory kameralne, w większości skomponowane na początku kariery. Największym uznaniem cieszyły się jego kompozycje orkiestrowe, w tym symfonia, koncert skrzypcowy i fortepianowy oraz wiele poematów symfonicznych[3][5]. Jest autorem wielu transkrypcji; Muzyka na wodzie i Muzyka ogni sztucznych Händla w orkiestracji Harty’ego przez lata były wykonywane częściej niż oryginały[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Weber 1993 ↓, s. 88.
- ↑ a b c d e f g
Michael Kennedy: Harty, Sir (Herbert) Hamilton. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2020-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-20)]. via Oxford University Press. (ang.). - ↑ a b c d e f g h i
Roy Johnston: Harty, Sir (Herbert) Hamilton. [w:] Dictionary of Irish Biography [on-line]. [dostęp 2020-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-20)]. (ang.). - ↑ a b c d e f Raymond Holden: Harty, Sir (Herbert) Hamilton. [w:] Oxford Dictionary of National Biography [on-line]. 2004-09-23. [dostęp 2020-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-20)]. via Oxford University Press. (ang.).
- ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 355.
Bibliografia
- Jan Weber: Harty Hamilton. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 4: HIJ część biograficzna. Kraków: PWM, 1993, s. 88. ISBN 83-224-0453-0. (pol.).
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Hamilton Harty w bazie AllMusic (ang.)
- Hamilton Harty – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Dyskografia Sir Hamilton Harty w bazie MusicBrainz (ang.)
- Sir Hamilton Harty w bazie Discogs.com (ang.)
- Hamilton Harty w bazie IMDb (ang.)
Kontrola autorytatywna (osoba):
- Britannica: biography/Hamilton-Harty
