Mikołaj Małecki

Mikołaj Małecki

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1986 Częstochowa
Doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne
Specjalność: prawo karne
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Doktorat	16 września 2013 – nauki prawne Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	7 grudnia 2020 – nauki prawne Uniwersytet Jagielloński
Nauczyciel akademicki
jednostka	Wydział Prawa i Administracji; Katedra Prawa Karnego
Stanowisko	asystent
Okres zatrudn.	2013–2016
Stanowisko	adiunkt
Okres zatrudn.	od 2016
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Mikołaj Małecki (ur. 15 stycznia 1986 w Częstochowie^[1]) – polski prawnik, karnista, doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego, popularyzator wiedzy o prawie, twórca i redaktor bloga Dogmaty Karnisty.

Wykształcenie

W latach 2002–2005 uczęszczał do IX Liceum Ogólnokształcącego im. C.K. Norwida w Częstochowie^[2]. W 2010 na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał tytuł magistra prawa, broniąc pracy magisterskiej Problem „bezpośredniego” zmierzania do dokonania czynu zabronionego na gruncie art. 13 § 1 k.k. Należał do Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ (2007–2013), prowadząc w czasie studiów regularne zajęcia z prawa karnego^[1]. Na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie uzyskał w 2010 tytuł licencjata filozofii na podstawie pracy Mojra w myśli przedsokratejskiej^[1]. W 2013 uzyskał na UJ stopień doktora nauk prawnych na podstawie pracy Odpowiedzialność karna za przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatyczna na gruncie polskiego kodeksu karnego z 1997 r. napisanej pod kierunkiem Andrzeja Zolla^[3] (recenzentami pracy byli prof. Włodzimierz Wróbel i prof. Agnieszka Liszewska^[2]). W 2020 uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne za monografię: Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów^[4][5].

Działalność naukowa

Od 2013 zawodowo związany z Katedrą Prawa Karnego UJ jako asystent (2013–2016) i adiunkt (od 2016)^[1]. Pełnił bądź pełni szereg funkcji na uczelni, m.in. rzecznika dyscyplinarnego Rektora UJ ds. nauczycieli akademickich (od 2021)^[1], a wcześniej ds. studentów i doktorantów (2016–2020)^[1], członka zespołu wdrażającego ustawę o szkolnictwie wyższym i nauce na Wydziale Prawa i Administracji UJ (2018–2019)^[1] oraz sekretarza zespołu ds. reformy studiów prawniczych przy Dziekanie WPiA UJ (od 2019)^[6].

Opublikował kilkaset^[1] tekstów poświęconych prawu karnemu, między innymi w takich czasopismach i wydawnictwach naukowych jak: Cambridge University Press^[7], Wolters Kluwer Polska^[8], C.H. Beck^[9], „Państwo i Prawo”^[10], „Orzecznictwo Sądów Polskich”^[11], „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”^[12].

Redaktor prowadzący, sekretarz (2015–2020), a od 2020 redaktor „Czasopisma Prawa Karnego i Nauk Penalnych”^[13], redaktor prowadzący „Przeglądu Konstytucyjnego” (2017-2021)^[14], współzałożyciel oraz redaktor naczelny rocznika „Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki” (2011–2017)^[15], redaktor tematyczny czasopisma „Paragraf na Drodze” (2012-2020)^[16], redaktor naczelny czasopisma popularyzującego wiedzę o prawie „Karne24.com” (od 2017)^[17].

Od 2014 jest prezesem Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego Fundacja^[18]. Kieruje pracami wydawnictwa naukowego^[19] uwzględnionego w wykazie wydawców naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (poziom I)^[20]. Był współautorem szeregu ekspertyz opublikowanych w ramach działalności KIPK^[21].

Jego zainteresowania naukowe obejmują podstawowe zagadnienia odpowiedzialności karnej (wina, formy popełnienia przestępstwa), filozoficzne i teoretyczne zagadnienia prawa karnego^[1].

Działalność publiczna

Małecki jest popularyzatorem wiedzy o prawie, publicystą, komentatorem bieżących zagadnień prawnych. Od 2012 prowadzi blog „Dogmaty Karnisty”^[22], od 2015 stronę na Facebooku pod tą samą nazwą^[23], a od 2018 portal „Dogmaty Karnisty” w formie czasopisma internetowego^[24].

Regularnie wypowiadał się o prawie karnym w mediach, m.in.: TVN24^[25], Fakty (TVN)^[26], Polsat News^[27], Tok FM^[28], Dziennik Gazeta Prawna^[29], „Rzeczpospolita”^[30], Gazeta Wyborcza^[31], Gazeta.pl^[32], OKO.press^[33], Interia.pl^[34], Onet.pl^[35], Wirtualna Polska^[36].

15 czerwca 2019 Ministerstwo Sprawiedliwości kierowane przez Zbigniewa Ziobrę zapowiedziało, że pozwie Małeckiego wraz z innymi karnistami z Uniwersytetu Jagiellońskiego za treść ekspertyzy naukowej^[37] do projektu zmian w prawie karnym^[38]. Na stronie internetowej Ministerstwa wskazywano, że naukowcy będą pozwani „za kłamstwo”^[39]. Zapowiedź pozwu była komentowana w mediach^[40], wywołała reakcję środowiska naukowego^[41][42][43] i opinii publicznej^[44][45][46]. Po dwóch dniach, 17 czerwca 2019, Ministerstwo, w wyniku interwencji Jarosława Kaczyńskiego, wycofało się z chęci złożenia pozwu^[47].

W dwóch ekspertyzach KIPK^[48][37] Małecki wraz z karnistami z UJ wskazywał m.in., że uchwalona w Sejmie 16 maja 2019 nowelizacja prawa karnego^[49] zawiera liczne błędy i absurdy^[50], prowadzi też do depenalizacji (uchylenia karalności) jednego z czynów pedofilskich^[51] polegającego na doprowadzeniu małoletniego do lat 15 do obcowania płciowego^[52]. Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro na konferencji prasowej zwołanej z powodu ekspertyzy KIPK informował, że zawiera ona „kłamstwa dotyczące kar za pedofilię”^[53][54]. Jednak w Senacie z inicjatywy klubu Prawo i Sprawiedliwość^[55] przyjęto poprawkę cofającą skutki uchwalonego przepisu, za poparciem Ministerstwa Sprawiedliwości^[56][57].

Małecki był jednym z sygnatariuszy listu 158 przedstawicieli nauk penalnych do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, w którym apelowano o zawetowanie nowelizacji prawa karnego uchwalonej 13 czerwca 2019 z powodu jej sprzeczności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej^[58]. Na niekonstytucyjność ustawy wskazywał we wcześniejszych ekspertyzach kierowany przez Małeckiego Krakowski Instytut Prawa Karnego^[48][37]. Prezydent skierował nowelizację do Trybunału Konstytucyjnego^[59], co było komentowane m.in. przez polityków^[60][61][62]. Trybunał Konstytucyjny 14 lipca 2020 uznał, że nowelizacja jest w całości sprzeczna z Konstytucją i nie weszła ona w życie^[63].

W 2020 Małecki^[64] wraz z karnistami z UJ^[65] informował, że nowelizacje prawa karnego zawarte w tzw. antycovidowej Tarczy 4.0 prowadzą do zaostrzenia kar za wiele przestępstw, m.in. nielegalną aborcję czy nieumyślne błędy medyczne^[66]. W odpowiedzi Ministerstwo Sprawiedliwości oświadczyło, że „wobec Faktów TVN i portalu Gazeta.pl podjęte zostaną odpowiednie kroki prawne”^[67]: pozew ministra sprawiedliwości przeciwko redaktorowi naczelnemu portalu TVN24.pl w sprawie sprostowania został prawomocnie oddalony w całości przez Sąd Apelacyjny w Warszawie^[68]. Wiceminister Marcin Warchoł zarzucił Małeckiemu „perfidne i cyniczne kłamstwo” dotyczące znowelizowanego art. 37a kodeksu karnego^[69], a w wypowiedzi prasowej stwierdził, że karnista „kłamie i wprowadza opinię publiczną w błąd”^[70], do czego Małecki odniósł się w wywiadzie^[36]. Zaostrzenie kar w związku z wejściem w życie Tarczy 4.0 spotkało się ze sprzeciwem środowisk medycznych, m.in. Naczelnej Izby Lekarskiej^[71].

Małecki krytykował prawne aspekty wyborów kopertowych zarządzonych na 10 maja 2020^[72], które się nie odbyły^[73][74]. Wyrażał też wątpliwości co do ważności wyborów prezydenckich, które odbyły się 28 czerwca 2020, wskazując na brak podstawy prawnej do ich zarządzenia^[75] oraz niepewny status sędziów^[76] decydujących o ich ważności, wynikający z kryzysu wokół Sądu Najwyższego w Polsce^[77].

Małecki był sygnatariuszem apelu 173 przedstawicieli nauk penalnych do Prezydenta Andrzeja Dudy o zawetowanie nowelizacji prawa karnego, uchwalonej 7 lipca 2022, w którym wskazywano, że nowelizacja cofa polskie prawo karne do czasów PRL^[78].

Nagrody i wyróżnienia

Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego: stypendium dla wyróżniających się studentów w 2009^[2] oraz stypendium dla wybitnych młodych naukowców (2019–2022)^[79].

Laureat 9. miejsca w rankingu 50 najbardziej wpływowych prawników w Polsce w 2019^[80] oraz 41. w 2020^[81], ogłaszanym przez „Dziennik Gazetę Prawną”.

Finalista konkursu Popularyzator Nauki 2019 serwisu PAP, Nauka w Polsce i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego^[82].

Jego książka Przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatycznoprawna została wyróżniona w konkursie Wolters Kluwer i Przeglądu Sądowego na książkę prawniczą najbardziej przydatną w praktyce wymiaru sprawiedliwości (2018)^[83].

Wielokrotnie wyróżniany za wysoką jakość pracy dydaktycznej na UJ^[84] oraz przez Rektora UJ za osiągnięcia naukowe i organizacyjne^[1].

Wybrane publikacje książkowe

• Mikołaj Małecki: Przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatycznoprawna. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016, s. 397. ISBN 978-83-264-9926-5.
• Mikołaj Małecki: Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, 2019, s. 287. ISBN 978-83-953835-0-2.
• Mikołaj Małecki, Daniel Kwiatkowski: Restrykcje stanu epidemii. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, 2020, s. 82. ISBN 978-83-953835-8-8.
• Mikołaj Małecki, Marek Sławiński: Guilt in Criminal Law: Guilt in Us or in the Stars?. W: Bartosz Brożek, Jaap Hage, Nicole Vincent: Law and Mind. A Survey of Law and the Cognitive Sciences. Cambridge: Cambridge University Press, 2021, s. 289-316. DOI: 10.1017/9781108623056.014. ISBN 978-1-108-48600-2.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Przestrzeń nauki i prawa [online], Dogmaty Karnisty [dostęp 2020-12-02] .strona główna serwisu
• Mikołaj Małecki [online], mikolajmalecki.pl, 13 czerwca 2013 [dostęp 2020-12-02] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-13] .strona główna serwisu