Nowe Święciany
 | |||
| |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Powierzchnia | 5,85 km² | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy | 387 | ||
| Kod pocztowy | LT-18022 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
 55°10′N 26°00′E/55,166667 26,000000 | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Nowe Święciany (lit. Švenčionėliai) – miasto na Litwie, na Wileńszczyźnie (według innego podziału Auksztota), nad Żejmianą, w okręgu wileńskim, w rejonie święciańskim, 10 km na zachód od Święcian i 87 km na północny wschód od Wilna, do 1945 w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie święciańskim; siedziba gminy (starostwa). Około 20% populacji miasta stanowią Polacy.
W mieście działa koło Święciańskiego Oddziału Rejonowego Związku Polaków na Litwie i niedzielna szkoła języka polskiego. W grudniu 2010, na działce nabytej przez ZPL rozpoczęto budowę Domu Polskiego z funduszy Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Uroczystego otwarcia placówki dokonano w lutym 2015[1]
Historia
Miasto rozwinęło się pod koniec XIX wieku z osady przy stacji kolejowej Święciany Kolei Warszawsko-Petersburskiej, prawa miejskie uzyskało w 1920 roku.
10 lipca 1920 r. wojska polskie stoczyły pod miastem przegraną bitwę z wojskami sowieckimi.
Do 1939 roku Nowe Święciany były garnizonem batalionu KOP „Nowe Święciany”.
7–8 października 1941 roku, w okresie okupacji niemieckiej, na poligonie wojskowym pod Nowymi Święcianami członkowie litewskiej formacji kolaboracyjnej Ypatingasis būrys zamordowali ponad 3,7 tys. Żydów ze Święcian i okolic[2].
Osobny artykuł: Zbrodnia w Nowych Święcianach.
20 maja 1942 litewskie formacje kolaboracyjne dokonały w Nowych Święcianach mordu 26 Polaków[3]. Współcześnie w miejscu zbrodni znajduje się pomnik upamiętniający ofiary, jednakże nie informujący o wykonawcach zbrodni[3].
- Osobny artykuł: Zbrodnia w Święcianach (1942).
Po II wojnie światowej i utracie miasta przez Polskę, do 1 listopada 1946 z rejonu nowoświęciańskiego w obecne granice Polski wysiedlono ok. 2,8 tys. Polaków, natomiast ok. 1,7 tys. zarejestrowanych do przesiedlenia Polaków pozostało w rejonie[4].
Urodzeni w Nowych Święcianach
- Antoni Dilys – polski ksiądz katolicki, więzień łagrów sowieckich,
- Kazimierz Antonowicz – polski fizyk specjalizujący się w fizyce doświadczalnej, profesor.
Galeria
-
Pomnik upamiętniający Polaków pomordowanych w 1942 -
Ulica w Nowych Święcianach -
Kościół św. Edwarda -
Dom kultury
Przypisy
- ↑ „W Nowych Święcianach otwarto Dom Polski. l24.lt. [dostęp 2015-02-17]. (pol.).
- ↑ Ruta Vanagaitė, Efraim Zuroff: Nasi. Podróżując z wrogiem. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2017, s. 125. ISBN 978-83-8015-426-1.
- ↑ a b Podbrodzie i okolice - Wirtualna Wileńszczyzna [online], www.podbrodzie.info.pl [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ Stanisław Ciesielski, Aleksander Srebrakowski [online], www.hist.uni.wroc.pl [dostęp 2019-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2002-10-17] .
- p
- d
- e
Powiat święciański (do 1939)
- Siedziba powiatu – Święciany
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1919–39) |
|
| Gminy wiejskie (1919–39) |
|
