Vlasta Kálalová

Vlasta Kálalová

Data i miejsce urodzenia	26 października 1896 Bernartice
Data i miejsce śmierci	15 lutego 1971 Písek
Zawód, zajęcie	biolog, entomolog, lekarka
Narodowość	czeska
Alma Mater	Uniwersytet Karola
Małżeństwo	Giorgio di Lotti
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Vlasta Kálalová di Lotti (ur. 26 października 1896 w Bernarticach, zm. 15 lutego 1971 w Písku)^[1][2][3][4] – czeska biolog i lekarka, specjalizująca się w chorobach tropikalnych i entomologii. W latach 1925–1933 pracowała w Bagdadzie, gdzie leczyła między innymi członków irackiej rodziny królewskiej^[3]. Przyczyniła się do rozwoju badań nad chorobami tropikalnymi i poszerzyła kolekcję Muzeum Narodowego w Pradze o rzadkie okazy egzotycznych owadów.

Życiorys

Młodość i przygotowania do podróży

Urodziła się w Bernarticach koło Táboru w rodzinie nauczycielskiej^[3]. W wieku 17 lat władała siedmioma językami: angielskim, francuskim, rosyjskim, włoskim, hiszpańskim, niemieckim i tureckim. Studiowała medycynę (specjalizacja: chirurgia), arabistykę i iranistykę na Uniwersytecie Karola w Pradze^[3]. Ukończyła je z wyróżnieniem w 1922^[3].

Podczas studiów wysłuchała wykładu profesora Jaroslava Hlavy na temat parazytologii, który wpłynął na jej życie^[5]. Hlava wspomniał o potrzebie stworzenia laboratorium, w którym naukowcy mogliby badać choroby tropikalne^[5]. Chciano zlokalizować je w Damaszku lub Bagdadzie^[6].

W ramach przygotowań do wyjazdu w tamte rejony uczyła się arabskiego i perskiego, zapisała się także do tureckiego czasopisma medycznego, aby nauczyć się terminologii medycznej. Aby przygotować się na zmianę klimatu i tamtejsze ekstremalnie wysokie temperatury, w najgorętsze dni odbywała wielokilometrowe marsze. W międzyczasie napisała kilka bezowocnych wniosków o pożyczkę, a jej marzenie wydawało się niemożliwe do spełnienia. W 1924 roku córka prezydenta Czechosłowacji Alice Masaryková, założycielka Czechosłowackiego Czerwonego Krzyża, zorganizowała spotkanie z Tomášem Masarykiem na zamku w Topolczanach^[7]. W tym czasie 28-letnia lekarka opowiedziała prezydentowi o swoich problemach z uzyskaniem pieniędzy i wspomniała, że ma pewne oszczędności. Prezydent odpowiedział: „Zachowaj je, będziesz ich potrzebować. Mój prawnik ma już nakaz zapłaty za podróż”^[6]. Masaryk zauważył jej wielkie zdziwienie. Na realizację planów Kalalovej pożyczył jej 244 tysiące koron, które w ciągu trzech lat zdołała spłacić^[8][9]. Jeszcze w 1924 roku wyjechała do Konstantynopola, do kliniki Omara Paszy^[10].

Pobyt w Bagdadzie 1924–1932

Początkowo Kalalova nie mogła znaleźć pracy w żadnym szpitalu. Rozwiązaniem była tylko prywatna praktyka. Vlasta osiedliła się więc w Bagdadzie, gdzie przyjmowała przede wszystkim muzułmanki^[5]. Wkrótce później mogła sobie pozwolić na rozszerzenie swojej praktyki, a 15 marca 1925 otworzyła czechosłowacki szpital w Bagdadzie, w którym znajdowało się 20 łóżek^[10]. Kierowała nim przez siedem lat. W tym czasie usłyszał o niej sam król Fajsal I. Jakiś czas później Vlasta leczyła niektórych członków rodziny królewskiej.

Podczas pobytu w Iraku Vlasta Kálalová przyczyniła się również do rozwoju badań nad chorobami tropikalnymi. Swoje próbki badawcze wysyłała do Pragi. Kiedy Muzeum Narodowe poprosiło o pomoc w poszerzeniu kolekcji egzotycznych owadów, Kalalova wysłała kolekcję zawierającą pół miliona okazów do Działu Zoologicznego Muzeum Narodowego w Pradze^[11][12]. Starożytne zabytki z jej posiadłości znajdują się również w zbiorach Muzeum Kultur Azji, Afryki i Ameryki w Pradze^[13].

Rodzina

Po ślubie z wnukiem włoskich imigrantów, urzędnikiem państwowym w Iraku, Giorgiem di Lottim, urodziło się im dwoje dzieci – Radbor i Drahomila Lydia^[14]. Kálalová natychmiast po porodzie zaczęła ponownie pracować w szpitalu. Zachorowała jednak na dengę i przez kilka miesięcy leżała w łóżku^[14].

Powrót do Czechosłowacji

W 1932 roku wróciła do Czechosłowacji, gdzie po kilku latach wyzdrowiała^[5].

W czasie niemieckiej okupacji Czechosłowacji w latach 1939–1945 mieszkała w rodzinnych Bernarticach, gdzie prowadziła prywatną praktykę^[5]. 8 maja 1945, ostatniego dnia II wojny światowej w Europie, wycofujący się żołnierze niemieccy zabili całą jej rodzinę^[14]. Ona sama uniknęła śmierci, ponieważ mordercy myśleli, że nie żyje^[14]. Natychmiast po tragedii Kálalová pomagała młodym ludziom dotkniętym wojną, a później zaczęła ponownie podróżować (USA, Norwegia, ZSRR, Włochy). Poszerzyła swoją znajomość języków do czternastu^[15]. Wykładała również w wielu miejscach w Europie i w Stanach Zjednoczonych.

Prośba do Klementa Gottwalda

Vlasta Kálalová wykazała się niezwykłą odwagą, kiedy w osobistym liście zwróciła się do ówczesnego prezydenta Klementa Gottwalda z prośbą, aby nie podpisywał wyroku kary śmierci na czeską polityk, Miladę Horákovą^[16]. Swoją prośbę umotywowała tym, że Niemcy zabili Horakovej męża i dwoje dzieci^[16].

Śmierć

Kiedy Vlasta Kálalova di Lotti zmarła w lutym 1971, społeczeństwo było w większości nieświadome jej istnienia. Jej śmierć, w tym dane biograficzne, zostały zarejestrowane przez „Zdravotnické noviny”^[17].

Upamiętnienie

• W oparciu o życiorys Vlasty Kálalovej powstała książka biograficzna autorstwa Ilony Borskiej zatytułowana Doktorka z domu Trubačů^[18]. W 2009 książka ta zajęła 70 miejsce na liście 100 najpopularniejszych książek w ankiecie Kniha mého srdce^[19]
• W 1992 Vlasta Kálalová została uhonorowana Orderem Masaryka III. klasy^[20]
• Jej imieniem nazwano asteroidę 66934, odkrytą w 1999 roku^[21]

Przypisy

Bibliografia

• PavlínaP. Formánková PavlínaP., Vypořádali jsme ses Horákovou, vypořádáme sei s americkým broukem [online], 2007, s. 20–41  (cz.).